Komentarz do ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – wybrane zagadnienia

Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189, z późn. zm.), zwana dalej „ustawą wypadkową”, określa m.in. rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zasady ustalania prawa do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, ich wysokości oraz zasady wypłaty tych świadczeń osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu określonemu ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, z późn. zm.).

W sprawach nieuregulowanych ustawą wypadkową mają odpowiednie zastosowanie przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. Stosuje się też odpowiednio komentarz do tej ustawy.

Osobami objętymi ubezpieczeniem wypadkowym są:

1. osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo:
   1. pracownicy, z wyłączeniem prokuratorów i sędziów,
   2. członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
   3. osoby odbywające służbę zastępczą,
   4. małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
2. osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, które do tego ubezpieczenia przystąpiły:
   1. wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące, w tym osoby świadczące pracę na podstawie umowy uaktywniającej określonej przepisami ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2023 r. poz. 204, z późn. zm.),
   2. prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące, (w tym osoby współpracujące z osobami korzystającymi z „ulgi na start”) ,
   3. wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
   4. duchowni,
   5. doktoranci rozpoczynający studia doktoranckie nie wcześniej niż w roku akademickim 2019/2020, pobierający stypendium doktoranckie;
3. osoby, o których mowa w pkt. 2, które nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu;
4. osoby nie podlegające ubezpieczeniu chorobowemu (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie):
   1. będące posłami i senatorami pobierającymi uposażenie,
   2. pobierające stypendia sportowe
   3. będące słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, pobierającymi stypendia,
   4. pobierające stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na podstawie skierowania wydanego przez powiatowy urząd pracy lub przez inny podmiot kierujący, osoby pobierające stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych.

W dalszej części komentarza wyżej wymienione osoby są nazywane ubezpieczonymi.

1. Świadczenia w razie choroby z ubezpieczenia wypadkowego obejmują:
   1. zasiłek chorobowy;
   2. świadczenie rehabilitacyjne;
   3. zasiłek wyrównawczy.
2. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne przysługują wszystkim osobom objętym ubezpieczeniem wypadkowym, natomiast zasiłek wyrównawczy – wyłącznie ubezpieczonym będącym pracownikami.